Eğretilemenin çevresi ile ilişkileri

 

Eğretileme, doğru kullanıldığında tasarımcılar için faydalı, güçlü bir kavram-araçtır. Bununla birlikte, eğretilemenin yanlış kullanılması, eğretileme kullanımına hiç çaba gösterilmediği durumdan daha kötü sonuçlar ortaya çıkartabilir. Uygun şekilde kullanılmış eğretileme, alıcıya bilmediği yeni bir kavramla ilgili detayları, bildiği bir kavram cinsinden anlatır. Bu süreç birkaç kere meydana gelir ve sonrasında alıcı zihindeki öğrenme özelliği nedeniyle, eğretileme bir anlam olarak bellekteki yerini alır ve bir daha fark edilmeyecek bir konuma geçer; artık eğretileme özümsenmiş ve kabul görmüştür. Tekrar fark edilmesi için özel çaba gerekecektir. Bu, kavramı tanıyan kişilerin dış katmandaki eğretilemelerle vakit kaybetmeden doğrudan daha önemli alt detaylara ulaşabilmelerine olanak veren olumlu bir özelliktir. Eğretilemenin uygun şekilde seçilmediği durum ise, eğretilemenin tanınma aşamasında farklı yorumlar oluşturabileceği için, asıl anlatılmaya çalışılan kavramın yanlış aktarılmasına yol açabilir.

Farklı kültürlerin, özellikle zaman gibi soyut konularda sahip oldukları kavramsal çerçeveler birbirlerinden farklı olabilir. Birden fazla kültüre yayılan eğretilemelerin seçimi yapılırken bu konuya dikkat edilmelidir. Eğretilemeler kültüre özel olmakla kalmaz, sıklıkla o kültüre sahip aynı toplum içindeki belirli alt gruplar arasında da değişiklik gösterebilir. Örneğin geleneksel bir telefonu hiç görmemiş bir toplum için geleneksel telefon şeklindeki bir sayısal telefon hiçbir anlam taşımayacaktır.

Eğretileme kavramsal aracı, içerisinde kullanıldığı bağlama göre tamamen farklı anlamlar taşıyabilir. Bir bağlam içinde anlamlı olan bir eğretileme, başka bir bağlamda tamamen ilgisiz kalabilir ya da değeri olmayan bir anlam taşıyabilir. Etki sağlamak için özellikle aksi eğretilemeler seçmiyorsanız, bir üründeki eğretilemeler, birlikte kullanılacakları diğer olgulara uygun olmalıdırlar. Üründeki eğretileme, içerisinde yer aldığı tasarımı zenginleştirmelidir. Ürün tasarımını zenginleştiren eğretilemeler, ürün ve etrafındaki diğer olguların büyük çoğunluğu ile doğru ve güçlü bağlantılar kurulabilenlerdir.

Eğretileme, kişinin kendisine tanıdık gelmeyen işlevsellikten kolaylıkla anlam çıkarabilmesine ve bunları kolay öğrenmesine yardımcı olmak amacıyla kullanılabilir. Bir işleve veya eyleme yönelik eğretileme, o işlevin çeşitli alt düzeylerini de üzerinde taşıyabilir. Bu nedenle eğretilemenin yanlış seçildiği, belli bir işlevselliğin bir eğretilemeye sıkıştırılmaya çalışıldığı durumlar, öğrenme-benimseme sürecinde istenmeyen olumsuz sonuçlar doğurabilir. İdeal durumda eğretilemeler kavramları destekler özellikte olmalıdır, kavramlarca desteklenmeleri ya da kavramın ta kendisi olmaları, eğretilemelerin sağlayacağı faydaları ortadan kaldırabilir.

Şekil: Eğretilemenin Kullanım Alanları